Z dziejów polskiej książki medycznej przełomu XVIII i XIX w.

Abstrakt

Tekst ilustruje rozwój ruchu wydawniczego dotyczącego książki medycznej w okresie bardzo trudnym dla polskiej państwowości, zakończonym rozbiorem państwa w 1795 r. Był to czas tragiczny politycznie, ale bardzo owocny w kontekście publikacji medycznych. Pojawił się wtedy pierwszy podręcznik higieny, wydany pod auspicjami Komisji Edukacji Narodowej. W Krakowie R.J. Czerwiakowski opublikował pierwszy polski atlas narzędzi chirurgicznych. Powstawały podręczniki położnictwa, chirurgii i anatomii, w których szczególny nacisk położono na równoległe wprowadzanie polskiej i łacińskiej terminologii. M. Bergonzoni w swojej książce zwrócił uwagę na istotne problemy higieny miejskiej. W 1794 r. ukazała się drukiem pierwsza farmakopea wojskowa, opracowana przez J.H. Dziarkowskiego. Na początku XIX w. w Warszawie, za sprawą L. Lafontaine’a, zaczęła się ukazywać pierwsza ogólnodostępna gazeta poświęcona zagadnieniom medycznym. Tworzono też publikacje poświęcone szczepieniom, ospie czy ziołolecznictwu. Otwarcie Szkoły Medycznej w Warszawie w 1809 r. sprawiło, że w bardzo krótkim czasie opublikowano szereg podręczników niezbędnych do prawidłowego prowadzenia zajęć. Były to książki z dziedziny anatomii, fizjologii, farmacji i poświęcone zagadnieniom klinicznym. W 1811 r. I. Fijałkowski opublikował na potrzeby chirurgów wojskowych specjalny podręcznik Początki chirurgii. Omawiany okres zakończyło powstanie Królestwa Polskiego – choć rok 1815 nie jest tu znaczącą cezurą.