Maria Joanna Turos
Department of Medical Ethics and Palliative Medicine, Medical University of Warsaw, Poland
Correspondence: maria.turos@wum.edu.pl
ORCID: 0000-0003-1343-9218

Summary: The presented text illustrates development of the publishing movement related to the medical literature within a very difficult period for Polish statehood, which ended with partition of the country in 1795. It was a difficult period politically but very fruitful in the context of the development of significant medical publications. It was the time when the first hygiene textbook appeared under the auspices of the National Education Commission. In Krakow, R. Czerwiakowski published the first Polish atlas of surgical instruments. Midwifery, surgical and anatomy textbooks were developed in which particular emphasis was put on the parallel introduction of Polish and Latin terminology. In his book M. Bergonzoni drew attention to the significant problems of urban hygiene. In 1794, the first official military pharmacopoeia was published, the author of which was J.H. Dziarkowski. At the beginning of the 19th century, a widely available newspaper devoted to medical issues was issued in Warsaw, the author of which was L. Lafontaine. There were also publications devoted to the subject of vaccinations, smallpox, and herbalism. Opening of the Medical School in Warsaw in 1809 meant that, in a very short time, a number of textbooks necessary for the proper conduct of the classes were published. These were books related to the field of anatomy, physiology, pharmacy, as well as books devoted to clinical issues. In 1811, for the needs of military surgeons, I. Fijałkowski published a special manual titled “Beginnings of surgery”. Generally, this period left a significant mark in the history of the Polish medical literature. This period ended with the establishment of the Kingdom of Poland, although the date 1815 was not a significant turning point.

Streszczenie: Tekst ilustruje rozwój ruchu wydawniczego dotyczącego książki medycznej w okresie bardzo trudnym dla polskiej państwowości, zakończonym rozbiorem państwa w 1795 r. Był to czas tragiczny politycznie, ale bardzo owocny w kontekście publikacji medycznych. Pojawił się wtedy pierwszy podręcznik higieny, wydany pod auspicjami Komisji Edukacji Narodowej. W Krakowie R.J. Czerwiakowski opublikował pierwszy polski atlas narzędzi chirurgicznych. Powstawały podręczniki położnictwa, chirurgii i anatomii, w których szczególny nacisk położono na równoległe wprowadzanie polskiej i łacińskiej terminologii. M. Bergonzoni w swojej książce zwrócił uwagę na istotne problemy higieny miejskiej. W 1794 r. ukazała się drukiem pierwsza farmakopea wojskowa, opracowana przez J.H. Dziarkowskiego. Na początku XIX w. w Warszawie, za sprawą L. Lafontaine’a, zaczęła się ukazywać pierwsza ogólnodostępna gazeta poświęcona zagadnieniom medycznym. Tworzono też publikacje poświęcone szczepieniom, ospie czy ziołolecznictwu. Otwarcie Szkoły Medycznej w Warszawie w 1809 r. sprawiło, że w bardzo krótkim czasie opublikowano szereg podręczników niezbędnych do prawidłowego prowadzenia zajęć. Były to książki z dziedziny anatomii, fizjologii, farmacji i poświęcone zagadnieniom klinicznym. W 1811 r. I. Fijałkowski opublikował na potrzeby chirurgów wojskowych specjalny podręcznik Początki chirurgii. Omawiany okres zakończyło powstanie Królestwa Polskiego – choć rok 1815 nie jest tu znaczącą cezurą.

Keywords: Poland XVIII / XIX century, medical book, National Education Commission

Medical Library Forum 2019;12(2):40-52 DOI: 10.34738/mlf.0002